| Rozmowa,która nie boli-pytania i odpowiedzi dotyczące twojej psychiki |
| Metody leczenia 1. Czy choroby psychiczne są uleczalne? Oczywiście tak, jednakże wyniki leczenia zależą w dużym stopniu od rodzaju choroby, od okresu w jakim zostało podjęte leczenie, a także od konsekwencji w jego prowadzeniu. Dla przykładu, w schizofrenii, przy prawidłowo prowadzonym leczeniu aż 60% pacjentów osiąga poprawę stanu zdrowia umożliwiającą dobre funkcjonowanie społeczne i zawodowe. Dla 20-30% pacjentów schizofrenia kończy się na pierwszym, jedynym epizodzie. O tym jak ważna jest konsekwentna terapia świadczy fakt, że u około 60-80% pacjentów, którzy zaniechali kontynuacji leczenia po ustąpieniu ostrego epizodu psychotycznego w ciągu roku dochodzi do nawrotu choroby. Należy pamiętać, że schizofrenia jest chorobą przewlekłą i osoby przez nią dotknięte są podatne na wystąpienie jej objawów w ciągu całego życia. Długoterminowe leczenie minimalizuje ryzyko nawrotów. Rokowanie w przypadku innych chorób psychicznych jest jeszcze trudniejsze; ich przebieg bywa w każdym przypadku inny i w praktyce trudno jest rozstrzygnąć, czy uzyskana poprawa stanu zdrowia jest trwałym wyleczeniem, czy jedynie okresową poprawą przed kolejnym epizodem choroby. W każdym przypadku niezbędna jest ścisła współpraca z psychiatrą. 2. Na czym polega farmakologiczne leczenie chorób psychicznych? Leczenie farmakologiczne, czyli podawanie leków jest najważniejszą metodą leczenia chorób psychicznych. Podstawowe leki stosowane w ich leczeniu to tzw. neuroleptyki. Ich działanie polega na przywracaniu prawidłowej równowagi chemicznej mózgu. Podstawowym zadaniem neuroleptyków jest regulacja przemiany biochemicznej przekaźnika mózgowego - dopaminy. To właśnie nieprawidłowości w gospodarce dopaminą obarcza się odpowiedzialnością za występowanie psychozy. Istnieje wiele preparatów stosowanych w leczeniu zaburzeń psychicznych, a ich bogactwo wynika z bardzo różnych reakcji na te leki. Dobór odpowiedniego leku dla konkretnego pacjenta jest podstawą powodzenia w leczeniu choroby. Niejednokrotnie lek musi być dobierany metodą prób i błędów. Nie można się zniechęcać, jeśli konkretny preparat nie okaże się skuteczny lub będzie miał uciążliwe skutki uboczne. Na pewno uda się dobrać lek, który spowoduje wycofanie się objawów choroby przy jednoczesnej dobrej tolerancji. Poza neuroleptykami w leczeniu psychoz stosuje się również leki przeciwdepresyjne, leki uspokajające, a także leki stabilizujące nastrój. 3. Dlaczego czasem pacjenci nie chcą zażywać leków? Zaniechanie pobierania leków jest podstawową przyczyną niepowodzeń w terapii zaburzeń psychicznych. Jest kilka powodów, dla których chorzy przestają przyjmować leki. Po pierwsze pacjenci często nie mają poczucia swojej choroby i nie wierzą, że muszą się leczyć. Po drugie, jeśli pacjent w psychozie czuł się subiektywnie źle, to po jej ustąpieniu dochodzi do wniosku, że już jest zdrowy i dalsze leczenie nie ma sensu. Po trzecie – pacjenci odstawiają leki ze względu na ich działania uboczne, które mogą być dla nich bardzo przykre. 4. Jakie objawy uboczne występują najczęściej podczas leczenia przeciwspychotycznego? Najczęściej zgłaszanymi objawami ubocznymi, które są odczuwane przez pacjentów jako wyjątkowo uciążliwe, są objawy stłumienia funkcji poznawczych oraz tzw. objawy pozapiramidowe. Pierwsze z nich polegają na pogorszeniu pamięci, koncentracji, senności, pogorszeniu refleksu, poczuciu stłumienia i osłabienia intelektu. Objawy pozapiramidowe to sztywność mięśni, zubożenie mimiki, spowolnienie ruchowe, niepokój ruchowy, mimowolne skurcze mięśni i mimowolne ruchy. Wystąpienie lub nieobecność objawów z tych dwóch grup najczęściej decydują o przerwaniu lub kontynuacji przyjmowania leków przez pacjenta, choć nie są to objawy jedyne. Z innych objawów należy wspomnieć o zaparciach, zmniejszeniu ostrości widzenia, nadwrażliwości na słońce, wysypkach skórnych, spadkach ciśnienia tętniczego, suchości w ustach lub nadmiernym ślinieniu się, zaburzeniach seksualnych i zaburzeniach miesiączkowania, jak również zwiększaniu masy ciała. 5. Czy leki stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych zawsze muszą powodować działania niepożądane? Oczywiście nie. Zdecydowana większość objawów ubocznych wymienianych w ulotkach dołączonych do leków występuje sporadycznie. Inne mogą występować w nasileniu mało uciążliwym dla pacjenta. Zawsze, nawet w przypadku wystąpienia niektórych działań ubocznych, pacjent i jego psychiatra podejmują decyzję, czy korzyści wynikające z przyjmowania leku przewyższają uciążliwość objawów ubocznych. Jeżeli ten bilans wypadnie negatywnie, możliwa jest zmiana leku. Nieraz zachodzi konieczność wypróbowania kilku leków zanim znajdzie się ten satysfakcjonujący dla obydwu stron. Wymaga to wiele cierpliwości i zaufania do psychiatry. Rolą psychiatry jest również uświadomienie pacjentowi, że niektóre z niekorzystnych zjawisk psychicznych branych przez pacjenta za objawy uboczne działania leku, są objawami choroby. Dotyczy to np. uczucia osłabienia, braku energii, obniżenia nastroju, gorszej koncentracji i pamięci. 6. Czy istnieje idealny lek na choroby psychiczne? Nie ma leków idealnych. Pomimo faktu pojawiania się coraz to nowych leków przeciwspychotycznych, czemu często towarzyszą prasowe komentarze o definitywnym rozwiązaniu problemu chorób psychicznych, ciągle używane są również leki znane od kilkudziesięciu lat. Dzieje się tak, dlatego, że schorzenia te są chorobami o bardzo indywidualnym przebiegu, zaś każdy pacjent odmiennie reaguje na leki. Zarówno skutek przeciwpsychotyczny jak i objawy uboczne wywoływane przez ten sam lek mogą być bardzo różne u różnych pacjentów. Są oczywiście leki, których podstawowe działania uboczne są zdecydowanie mniejsze - są to tzw. neuroleptyki atypowe. Różnią się one od neuroleptyków klasycznych tym, że wywierają minimalny wpływ na układ pozapiramidowy i tym samym nie powodują najbardziej uciążliwych objawów ubocznych. Inną istotną cechą neuroleptyków atypowych jest fakt, że działają również na objawy negatywne (ubytkowe) choroby psychicznej. Pacjenci przyjmujący te leki mają większą szansę na pełne ustąpienie objawów choroby (tzw. remisję). Dzięki zastosowaniu neuroleptyków atypowych nie występują objawy negatywne psychozy, dochodzi także do poprawy w zakresie tych objawów negatywnych, które już zdążyły się rozwinąć. Obecnie neuroleptykami atypowymi leczona jest coraz większa grupa pacjentów. Dzięki temu mogą oni prawidłowo funkcjonować społecznie, rodzinnie i zawodowo. 7. Czy poza przyjmowaniem leków istnieją inne sposoby leczenia? Największą szansę dla pacjenta stwarza połączenie podawania leków z psychoterapią, w której poprzez rozmowę pacjent uzyskuje wsparcie psychologiczne. Pomaga ona nie tylko pacjentom, ale także ich rodzinom, które z powodu choroby odczuwają głęboki dyskomfort psychiczny. Wsparcie to obejmuje edukację w objawach choroby, sposobach radzenia sobie z nimi, informację o możliwościach leczenia itp. Zbiorową formą takiego wsparcia są grupy psychoedukacyjne, w ramach których pacjenci, ich rodziny i wszystkie zainteresowane osoby mogą dzielić się doświadczeniami w radzeniu sobie z chorobą. Poza własnymi doświadczeniami, uczestnicy grupy otrzymują również kompleksową i jasną informację na temat choroby. Większość pacjentów wymaga rehabilitacji leczniczej, która pomoże im w powrocie do środowiska społecznego i rodzinnego, pomoże podjąć decyzje co do ich dalszego losu np. miejsca zamieszkania czy zmiany zawodu. Często pacjenci potrzebują przyuczenia do gospodarowania finansami, treningu umiejętności społecznych takich jak, np. zachowanie się w sytuacjach towarzyskich i zawodowych. Rehabilitacji służą również warsztaty terapii zajęciowej pozwalające na utrzymanie aktywności i inicjatywy. Inną formą terapii przydatnej w chorobach psychicznych jest terapia rodzinna, w której uczestniczy cała rodzina - jako podstawowy układ, w którym żyje pacjent. 8. Jak długo leczy się choroby psychiczne? Jest to zawsze sprawa indywidualna. Na przykład w schizofrenii i psychozach jej pokrewnych generalną zasadą jest przyjmowanie leku przez rok, dwa po ustąpieniu pierwszego epizodu psychotycznego. Po drugim epizodzie okres ten wynosi pięć lat, natomiast po kolejnych zaostrzeniach psychozy leczenie powinno być wieloletnie, nawet bezterminowe. Choroba afektywna dwubiegunowa wymaga intensywnego leczenia przeciwdepresyjnego lub przeciwmaniakalnego w zależności od fazy, zaś pomiędzy zaostrzeniami leczenia stabilizującego nastrój. Psychozy reaktywne po wygaśnięciu czynnika wywołującego nie wymagają na ogół leczenia podtrzymującego po ustąpieniu objawów choroby. 9. Czy osoby, które leczą się psychiatrycznie mogą „normalnie” funkcjonować w społeczeństwie? Oczywiście, tak. Zważywszy na rozpowszechnienie chorób psychicznych możemy być pewni, że wiele osób, z którymi stykamy się w codziennym życiu, leczy się z powodu zaburzeń psychicznych. Skoro nie zauważamy ich odmienności, to znaczy, że nie różnią się oni od ludzi zdrowych. Większość chorób psychicznych, nawet nie leczonych, charakteryzuje się zaostrzeniami przedzielonymi okresami poprawy, podczas której funkcjonowanie tych osób jest zupełnie „normalne”. Aktualnie leczenie psychiatryczne pozwala na długotrwałe ustąpienie objawów – remisję, czyli poprawę stanu psychicznego, a nierzadko ogranicza chorobę do jednego epizodu psychotycznego. Nie ma żadnych przeszkód by osoba, u której terapia przebiega pomyślnie, pełniła z powodzeniem wszystkie role rodzinne i społeczne. |