Zadania polskich instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Policja
Do podstawowych zadań policji należy m.in: 1.ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, 2.inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zkresie z organami panstwowymi, samorządowymi i organizacjami pozarządowymi. 3.wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców. Działania chroniące ofiary przemocy domowej podejmowane przez policję zgodnie z obowiązującym prawem:
interwencja,
sporządzenie dokładnego opisu zdarzenia (notatka urzędowa),
zatrzymanie sprawców przemocy domowej stwarzających w sposób oczywisty zagrożenie dla życia bądź zdrowia ofiar, a także mienia,
wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko sprawcy przemocy w przypadku zgłoszenia lub stwierdzenia popełnienia przestępstwa,
zabezpieczenie dowodów popełnienia przestępstwa,
podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocy,
udzielenie informacji ofiarom o możliwości uzyskania pomocy.
Osoby wzywające policję mają prawo do:
uzyskania od policjantów zapewnienia doraźnego bezpieczeństwa,
uzyskania informacji, kto przyjechał na wezwanie - numer identyfikacyjny policjantów, nazwa i siedziba jednostki,
wykorzystania dokumentacji interwencji policyjnej jako dowodów w sprawie karnej przeciw sprawcy przemocy,
zgłoszenia interweniujących policjantów na swiadków w sprawie sądowej.
Prokuratura
Osoby poszkodowane na skutek przemocy domowej, a także świadkowie mogą złożyć w prokuraturze bądź na policji zawiadomienie o przestępstwie ściganym w trybie publiczno-skargowym lub wniosek o ściganie przestępstwa (dotyczy to przestępstw ściganych na wniosek osoby poszkodowanej). W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że popełniono przestępstwo prokuratura wspólnie z policją ma obowiązek:
wszcząć postępowanie przygotowawcze mające na celu sprawdzenie czy faktycznie popełniono przestępstwo,
wyjaśnienia okoliczności czynu,
zebrania i zabezpieczenia dowodów,
ujęcia sprawcy,
w uzasadnionym przypadku zastosować środek zapobiegawczy wobec sprawcy przemocy w postaci
dozoru policyjnego,
tymczasowego aresztowania
Działalność gmin
Obowiązek przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szczególnie w rodzinie z problemem alkoholowym, spoczywa także na samorządach lokalnych. Zgodnie ze znowelizowaną Ustawą o Wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, do zadań własnych gminy należy m.in. udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. Możliwości działań na rzecz pomocy ofiarom przemocy domowej podejmowanych na terenie gmin: 1. Udostępnienie rodzinom, w których występuje przemoc, pomocy psychospołecznej i prawnej, poprzez: a) tworzenie i prowadzenie:
punktów informacyjno-konsultacyjnych
schronisk dla ofiar przemocy domowej
ośrodków interwencji kryzysowej
telefonów zaufania
programow środowiskowych
b) inicjowanie powstawania i wspieranie:
organizacji społecznych pomagających ofiarom przemocy domowej,
grup wsparcia dla ofiar przemocy domowej,
Zadania te powinny być umieszczone w Gminnym programie rozwiązywania problemów alkoholowych. Na realizację tego programu gmina przeznacza środki z opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu. 2. W przypadku gdy aktom przemocy towarzyszy picie alkoholu należy powiadomić gminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych, która zgodnie z prawem powinna:
przeprowadzić dokładne rozeznanie sytuacji (wywiad środowiskowy),
wezwać osobę nadużywająca alkoholu i stosującą przemoc na rozmowę ostrzegawczą, informującą o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy wobec bliskich,
udzielić wsparcia socjalnego, psychologicznego, prawnego osobom poszkodowanym,
poinformować członków rodzin o możliwościach szukania pomocy w zakresie problemów alkoholowych i przemocy domowej,
prowadzić dokumentację przypadku,
w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadomić organy ścigania,
w razie konieczności powiadomić policję i wnioskować o objęcie rodziny działaniami zgodne z kompetencjami, np. wizyty dzielnicowego
w razie konieczności powiadomić ośrodek pomocy społecznej i wnioskować o objęcie rodziny działaniami zgodne z kompetencjami,
wnioskować do sądu rejonowego o zastosowanie, wobec osoby uzależnionej od alkoholu, obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,
współpracować z innymi instytucjami i organizacjami pomagającymi ofiarom przemocy domowej w środowisku lokalnym,
Pomoc społeczna
Celem działania pomocy społecznej (zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej) jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których same nie są w stanie pokonać, a także zapobieganie powstawaniu tych sytuacji. Pomoc społeczna jest udzielania między innymi w przypadku przemocy w rodzinie. Przemoc domowa jest przyczyną dysfunkcji rodziny, a także może być konsekwencją dysfunkcji o innym podłożu. Pomocy społecznej udziela się także w przypadku: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, alkoholizmu, narkomanii, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Wszystkie te sytuacje mogą sprzyjąć występowaniu przemocy wobec bliskich bądź z niej wynikać. W strukturach lokalnych działają Miejskie lub Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej.
Bezpośrednią pomocą rodzinom i osobom potrzebującym zajmują się pracownicy socjalni działający zgodnie z ustaloną rejonizacją. W ramach swoich kompetencji i zadań pomoc społeczna:
przeprowadza wywiad środowiskowy umożliwiający diagnozę sytuacji rodziny lub osoby. (Niebieska karta – załącznik do wywiadu),
przygotowuje wszechstronny plan pomocy,
monitoruje efekty podjętych działań,
pomaga w załatwianiu spraw urzędowych i innych ważnych spraw bytowych,
udziela szeroko rozumianego poradnictwa, np. prawnego, psychologicznego lub wskazuje miejsca gdzie można uzyskać taką pomoc,
udziela informacji o przysługujących świadczeniach i formach pomocy
w uzasadnionych przypadkach:
udziela pomocy finansowej w formie zasiłków stałych, okresowych, celowych,
udziela pomocy rzeczowej np. przekazanie odzieży, żywności,
udziela zasiłków i pożyczek na ekonomiczne usamodzielnienie się
informuje o możliwościach uzyskania pomocy w środowisku lokalnym,
wskazuje miejsca zajmujące się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, w tym możliwości otrzymania schronienia np. w schroniskach, hostelach, ośrodkach,
w razie potrzeby bądź na życzenie zaintersowanych zwraca się do policji o podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy, zgodnie z kompetencjami policji,
w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadamia organy ścigania,
może organizować i prowadzić np. punkty informacyjne, ośrodki pomocy, grupy wsparcia dla ofiar przemocy domowej, świetlice dla dzieci,
współpracuje z innymi instytucjami i organizacjami
Służby zdrowia
Głównym zadaniem służby zdrowia jest ochrona zdrowia pacjenta. Zjawisko przemocy domowej kwalifikuje się do zakresu sytuacji objętych świadczeniami zdrowotnymi ponieważ: a) bardzo często towarzyszą mu wyraźne uszkodzenia zdrowia somatycznego, b) zawsze występują poważne uszkodzenia zdrowia psychicznego. W dziedzinie pomocy ofiarom przemocy domowej, oprócz zadań podstawowych, takich jak np. udzielenie pomocy medycznej, istotne jest:
rozpoznanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególnie gdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,
umiejętoność przeprowadzenia rozmowy umożliwiającej rozpoznanie form przemocy i częstotliwości jej występowania,
poiformowanie ofiar o możliwościach szukania pomocy,
wystawienie na prośbę poszkodowanych zaświadczenia lekarskiego o stwierdzonych obrażeniach.
poinformowanie ofiar o miejscach i warunkach wystawienia obdukcji,
w przypadku stwierdzenia takiej konieczności lub na prośbę poszkodowanych powiadomienie innych służb np. pomocy społecznej, policji, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
w przypadku stwierdzenia podczas badania lub podejrzenia popełnienia przestępstwa, np. ślady cięzkiego uszkodzenia ciała, ślady podejrzanych oparzeń, wykorzystania seksualnego, powiadomienie organów ścigania,
Organizacji pozarządowe
Informacja o działalności lokalnych organizacji pozarządowych powinna być dostępna w każdej gminie, w przychodni, poradni, szkole, komisariacie, itp. Organizacje pozarządowe to sa głównie stowarzyszenie, fundacje, kluby. W zakresie pomocy ofiarom przemocy domowej organizują:
telefony zaufania, punkty informacyjno - konsultacyjne, ośrodki pomocy, schroniska, hostele,świetlice dla dzieci
W ramach swojej działalności oferują, m.in.:
pomoc psychologiczną, w grupie i kontakcie indywidualnym,
pomoc prawną, w tym pisanie pozwów, wniosków
pomoc socjalną
grupy wsparcia,
grupy samopomocowe,
pomoc socjoterapeutyczną dla dzieci,
udział w prowadzeniu wywiadów środowiskowych,
udział w pracach zespołów pomagających ofiarom przemocy np. przy gminnej komisji czy ośrodku pomocy społecznej,
udział w interwencjach,
pilotowanie przypadków,
pomoc w załatwianiu spraw urzędowych i innych
Współpraca służb i instytucji:
Ofiary przemocy domowej potrzebują zwykle pomocy psychologicznej, prawnej, materialnej, socjalnej, medycznej, a także wsparcia. Niezmiernie istotna jest współpraca i przepływ informacji pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami zajmującymi się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, a co za tym idzie tworzenie koalicji lokalnych. Czynniki sprzyjające podniesieniu skuteczności pomocy ofiarom przemocy domowej świadczonej przez różna służby:
tworzenie zespołów pomocowych składających się z przedstawicieli różnych instytucji, np. policjant, pracownik socjalny, lekarz, pedagog,
znajomość miejsc, osób, możliwości udzielenia pomocy w środowisku lokalnym,
przekazywanie i zbieranie informacji od poszczególnych osób i instytucji pomagających rodzinom,
konsekwentne egzekwowanie świadczeń wynikających z zadań i kompetencji poszczególnych instytucji,
podnoszenie kwalifikacji pracowników w dziedzinie zjawiska przemocy domowej oraz sposobów skutecznej interwencji i możliwości pomocy,
odpowiednia dokumentacja poszczególnych przypadków, form udzielania pomocy i efektów. Uwaga: odpowiednio prowadzona dokumentacja jest niezwykle pomocna w ewentualnym postępowaniu karnym przeciwko sprawcy.
Żródło: http://www.niebieskalinia.pl/ |