| Jak się uwolnić z krzywdzącego związku Autor: Centrum Praw Kobiet |
| 2. Jak rozpoznać związek, w którym występuje przemoc? W większości przypadków doskonale zdajemy sobie sprawę, że my same lub inne znane nam osoby pozostają w związku, w którym występuje przemoc. Bywają jednak takie sytuacje, gdy przemoc przybiera bardziej subtelne formy i trudniej jest ją rozpoznać szczególnie w pierwszych miesiącach istnienia związku. Wiele kobiet ma problemy z wczesnym rozpoznaniem symptomów przemocy, dlatego tak ważna jest umiejętność odróżnienia zdrowego związku od tego, który opiera się na przemocy lub nosi w sobie jej zalążki. Związek, w którym występuje przemoc, cechuje się dużą nierównowagą sił, a sprawca dąży do uzyskania pełnej kontroli nad życiem swojej partnerki. Charakterystyczne dla takiego związku są między innymi następujące zachowania: Onieśmielanie: zastraszanie partnera poprzez ironiczne spojrzenia, gesty, rozbijanie i niszczenie rzeczy, niszczenie i zabieranie rzeczy należących do partnerki, znęcanie się nad zwierzętami, milczenie lub jawne okazywanie złości, pokazywanie broni lub grożenie jej użyciem. Przemoc psychiczna: poniżanie partnerki, wyzywanie, drażnienie, przesłuchiwanie, kontrolowanie, upokarzanie obraźliwymi słowami lub w formie żartów; obwinianie, onieśmielanie, zawstydzanie. Izolowanie: kontrolowanie, co partnerka robi, z kim się widuje, z kim rozmawia, co czyta, dokąd chodzi; ograniczanie zewnętrznych form jej aktywności; żądanie, aby pozostawała w domu, np. dla dobra dzieci; izolowanie od przyjaciół, usprawiedliwianie się zazdrością (często okazywana, nadmierna zazdrość nie jest przejawem miłości, lecz dążenia do władzy nad partnerką i symptomem skłon- ności do przemocy). Minimalizowanie, zaprzeczanie i obarczanie odpowiedzialnością: pomniejszanie wagi stosowanej przemocy i lekceważenie uczuć partnerki; zaprzeczanie przemocy lub lekceważące wypowiedzi w rodzaju: „nic takiego się nie stało”; obarczanie partnerki odpowiedzialnością za przemoc (zrobiłem to, bo ty…….). Wykorzystywanie dzieci: obwinianie partnerki za proble- my z dziećmi; używanie dzieci do przekazywania informacji, wykorzystywanie prawa do kontaktów z dziećmi w celu dalszego znęcania się nad partnerką, grożenie odebraniem dzieci. Okazywanie męskiej dominacji: traktowanie partnerki jak służącej, pomijanie jej opinii przy podejmowaniu ważnych decyzji, zachowywanie się jak „pan na włościach”, arbitralne decydowanie o tym, co należy do kobiety, a co do mężczyzny w związku. Przemoc ekonomiczna: utrudnianie lub zakazywanie partnerce podejmowania lub utrzymania zatrudnienia; zmuszanie jej do proszenia o pieniądze lub ich zabieranie, nie dopuszczanie partnerki do informacji dotyczących domowego budżetu lub pozbawianie jej możliwości dostępu do zasobów finansowych rodziny. O tym, że mężczyzna stosuje przemoc lub będzie ją stosował w przyszłości mogą także świadczyć następujące zachowania: - jest zazdrosny i zaborczy; - oskarża cię o niewierność i flirtowanie z mężczyznami; - obarcza cię odpowiedzialnością za swoje niewłaściwe zachowanie i przemoc; - kontroluje wszystkie środki finansowe rodziny i zmusza cię do rozliczania się z wydatków; - zakazuje ci lub zniechęca cię do podejmowania pracy zawodowej, nauki, nawiązywania nowych znajomości; - ciągle cię krytykuje i umniejsza twoje zasługi oraz osiągnięcia; - nadmiernie kontroluje dzieci, które się go boją; - szuka popleczników w rodzinie i wśród znajomych, aby usprawiedliwić swoje zachowanie; - grozi, że użyje przemocy wobec ciebie, dzieci lub zwierząt domowych; - zawsze musi mieć rację i nie obchodzi go, co czujesz; - żartuje w sposób, który cię upokarza lub onieśmiela, zarówno wtedy, gdy jesteście sami, jak w towarzystwie innych osób; - niszczy lub zabiera przedmioty, które są twoją własnością lub mają dla ciebie dużą wartość sentymentalną; - usiłuje cię kontrolować, zachowując się jak twój szef i rozkazując ci; - wpada w złość, gdy czuje się zraniony, zawstydzony, lęka się lub traci kontrolę nad tobą. - próbuje cię izolować, zakazując ci kontaktów z rodziną i znajomymi; - pozwala ci się spotykać tylko z tymi osobami, które on akceptuje; - jest agresywny i łatwo traci kontrolę nad sobą; - mówi, że jesteś głupia, brzydka i używa innych słów, które mają cię upokorzyć; - wymusza na tobie współżycie lub taką jego formę, której nie akceptujesz; - nadużywa alkoholu; - oskarża cię, że jesteś odpowiedzialna za jego stan psychiczny (kluczowy element współuzależnienia); Jesteś ofiarą przemocy, jeśli: - często martwisz się, jak twój partner zareaguje na to, co chcesz powiedzieć lub zrobić; - odczuwasz lęk przed jego reakcją, gdy spóźniasz się z obiadem lub wracasz później do domu; - odchodzisz i wracasz do partnera wbrew radom przyjaciół i rodziny; - masz problem z zerwaniem związku mimo przekonania, że powinnaś to zrobić; - nadużywasz alkoholu (często w jego towarzystwie), aby w ten sposób zneutralizować ból, jaki odczuwasz. Prawdopodobieństwo, że twój partner/mąż stosuje lub może stosować wobec ciebie przemoc wzrasta, jeśli kiedyś używał przemocy wobec innych kobiet, jako dziecko był świadkiem przemocy w związku swoich rodziców lub sam był ofiarą przemocy. Powinnaś mieć świadomość, że przemoc może przeplatać się z okresami poprawy stosunków (tzw. miodowy miesiąc). Może to wzbudzać w tobie nadzieję, że on się zmieni. Najczęściej jednak nadzieja ta okazuje się złudna. Relacje w związku, w którym występuje przemoc, z reguły pogarszają się z upływem czasu, a partner staje się coraz bardziej agresywny i kontrolujący. Pamiętaj! Im dłużej będziesz trwała w takim związku, tym trudniej będzie ci się z niego wyzwolić i powrócić do równowagi psychicznej. Zdarza się, że kobiety pozostające długie lata w krzywdzących związkach popadają w depresję i miewają myśli samobójcze. Im wcześniej uświadomisz sobie, że pozostajesz w związku, w którym występuje przemoc, tym większa będzie szansa, że szybciej i łatwiej uda ci się z niego uwolnić. Twoja zdecydowana i konsekwentna postawa oraz jednoznaczne określanie zachowań, których nie akceptujesz, może na wczesnym etapie zatrzymać przemoc partnera. Nie lekceważ rad, jakich udzielają ci członkowie rodziny i przyjaciele, którzy ostrzegali cię przed wiązaniem się z twoim partnerem, lub mówią ci, że obawiają się o twoje bezpieczeństwo i stan psychiczny, jeśli pozostaniesz w krzywdzącym cię związku. Zdajemy sobie sprawę, że czasem niełatwo jest przyznać się przed samą sobą, że mężczyzna, którego kochamy, stosuje wobec nas przemoc. Równie trudno jest powiedzieć „nie”, gdy ukochany człowiek próbuje się tłumaczyć i obiecuje poprawę. Nie pozwól jednak, aby miłość do męża/partnera nadal zagrażała twojemu bezpieczeństwu. |